Nieuws - Bingerden

Comeback van oude materialen: leem

11 januari 2017

Landgoed Bingerden wordt op duurzame wijze gerenoveerd. Verrassend genoeg betekent dit dat heel oude technieken en materialen opnieuw ingezet worden. Zo zijn alle muren voorzien van een stuclaag van leem om de vochtproblematiek van het huis tegen te gaan. René Roos van Afbouwbedrijf Stöteler uit Groenlo is stukadoor en werkte met dit voor hem nieuwe materiaal.

Huis Bingerden werd in 1958 herbouwd nadat het in 1944 was afgebrand. Maar door slechte bouwmaterialen en constructiefouten, was het huis vochtig en moest er flink gestookt worden om het bewoonbaar te houden. In 2015 werd begonnen met de renovatie van het huis. De ramen en kozijnen werden vervangen, de buitenmuren gevoegd en er werd een luchtventilatiesysteem aangelegd. Ook de binnenmuren werden grondig aangepakt.

Vochtige muren

René: “Tegenwoordig heb je spouwmuren, met een tussenruimte die zorgt voor isolatie en ventilatie. Maar dit is een steense muur, waarbij de buiten- en binnenmuur tegen elkaar aan zitten en het vocht zo van buiten naar binnen trekt. Daarnaast waren ze aangesmeerd met een pleisterlaag van kalk waar cement door gemengd was, dat is verhard en het ademde niet. Deze is van de muren afgebikt. Opnieuw een laag op basis van kalk aanbrengen had geen zin, want dat kun je eigenlijk niet op een harde ondergrond gebruiken en bovendien lost dat het vochtprobleem niet op. De oplossing zat in leem.”

Leem, stro en hennep

“Leem is een natuurproduct gewoon uit de grond, een soort klei. Het is puur natuur en onbewerkt. Het kan heel goed vocht opnemen en het ademt, waardoor het vocht weer afgevoerd wordt. Door het te mengen met water maak je een makkelijk aan te brengen specie.” Waarom wordt dan niet altijd stuc van leem gebruikt? “Het aanbrengen gaat langzaam. Je moet het centimeter voor centimeter aanbrengen. Breng je een te dikke laag aan, dan gaat het scheuren en komt het weer van de muur af. En elk laagje moet helemaal droog zijn voordat er een nieuwe op kan. Dat maakt het heel arbeidsintensief.”

Geduldig werkje

In november 2015 startte René met stuken. “De eerste laag op de binnenmuren bestond uit leem gemengd met stro en hennep, dat zorgt voor een goede isolatie. De tweede bestond uit leem met heel fijne stro en de laatste bestond uit alleen leem zodat het heel mooi glad werd. Het duurt lang voordat een laag droog is; onder ideale omstandigheden en met een bouwdroger droogt ongeveer 1 millimeter per dag. Wacht je niet lang genoeg en je smeert er nog een laag overheen dan gaat het schimmelen, dus het luistert nauw. Wij hebben de tijd genomen zodat de muren tussendoor goed konden drogen. Eigenlijk zijn we nog steeds niet klaar.”

Ideaal materiaal

René is hoorbaar enthousiast over leem. “Het was de eerste keer dat ik hiermee werkte en het is heel fijn materiaal. Het hecht goed aan de muur en je hebt geen afval. Alles is te gebruiken omdat je het alleen maar vochtig hoeft te maken om weer soepel te krijgen. Op dezelfde manier kun je foutjes herstellen; vochtig maken, met een plantenspuit of blokkwast en dan weer bewerken. Het is iets zwaarder dan kalkstuc maar het werkt fantastisch.”

Natuur in huis

De populariteit van natuurproducten neemt toe merkt René: “Ik hoorde laatst van een woning die van stro is gebouwd en aan de binnenzijde met leem is gestukt. Steeds meer mensen kiezen voor natuurlijke materialen om in een woning te gebruiken.” Hoe komt het dat leem in de vergetelheid is geraakt? “Omdat kalkstuc sneller werkt en dus goedkoper is, is daar veel voor gekozen. Het is ook uitstekend materiaal, maar moet wel toegepast worden in panden die daarvoor geschikt zijn. Voor huizen die last hebben van vochtige muren is leem een uitkomst.”

Bekijk hier de video met Rob Crèvecoeur van Amati waarin hij uitlegt waarom restauratie van het huis, een monument, noodzakelijk was.